W implantologii i chirurgii jamy ustnej termin „wężyk irygacyjny” odnosi się do systemu stosowanego do dostarczania płynu irygacyjnego podczas operacji wszczepiania implantów dentystycznych. Wężyk irygacyjny odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu czystego i sterylnego pola operacyjnego oraz w chłodzeniu obszaru podczas operacji. Podczas przygotowywania miejsca wszczepienia implantu zasadniczym elementem staje się temperatura, warunkująca prawidłową osteointegrację implantu. Jedną z głównych przyczyn martwicy jest bowiem przegrzanie kości. Ze względu na tarcie wywołane działaniem frezarki, osiągane temperatury mogą powodować znaczne uszkodzenia. Przekroczenie temperatury 47° C przez czas dłuższy niż minuta wiąże się z ryzykiem wystąpienia martwicy termicznej tkanki kostnej.

Aby uniknąć przegrzania kości, frezarka chirurgiczna musi być odpowiednio chłodzona za pomocą odpowiedniego, ale nie nadmiernego przepływu cieczy. Przepływ cieczy można zapewnić za pomocą systemu irygacji.

Oprócz zapobiegania przegrzaniu, a tym samym unikania potencjalnego uszkodzenia kości, wężyki irygacyjne umożliwiają:

• Czyszczenie: płyn irygacyjny pomaga zmyć resztki kości i inne cząstki powstałe podczas procesu wiercenia. Utrzymuje to obszar chirurgiczny w czystości i zapewnia lepszą widoczność dla chirurga.
• Utrzymanie sterylności: stosowany płyn irygacyjny jest sterylny i pomaga utrzymać sterylne środowisko chirurgiczne oraz zminimalizować ryzyko infekcji i skażenia podczas zabiegu.
• Zmniejszenie tarcia: oprócz chłodzenia i czyszczenia, płyn irygacyjny może pomóc zmniejszyć tarcie frezarek i narzędzi stosowanych w chirurgii implantologicznej, zapewniając płynne i precyzyjne wiercenie.

Deflektor jest kluczowym elementem chirurgii implantologicznej, ponieważ pomaga zapewnić powodzenie i bezpieczeństwo zabiegu, poprzez utrzymywanie czystego i sterylnego środowiska chirurgicznego, zapobiegając przegrzaniu i ułatwiając proces chirurgiczny.

Systemy irygacyjne mogą być dwojakiego rodzaju: ręczne lub mechaniczne, różne dla każdego fizjodyspensera (powszechnie nazywanego mikrosilnikiem, silnikiem chirurgicznym lub silnikiem implantu).

Ręczne systemy irygacyjne są uzależnione od działań asystenta. Są one bowiem wyposażone w przyciskowy regulator przepływu, który pozwala asystentowi zarządzać strumieniem i utrzymywać pole operacyjne w czystości, a miejsce implantacji w chłodzie. System może być również wykorzystywany do irygacji podczas końcowego przykręcania implantu. Irygacja ręczna jest prostą i ekonomiczną metodą. Nie wymaga skomplikowanych maszyn ani automatyzacji, ale zależy od doświadczenia i umiejętności asystenta.

Zalety irygacji ręcznej są następujące:

• Kontrola: Irygacja ręczna polega na ręcznym podawaniu przez asystenta roztworu irygacyjnego do miejsca zabiegu z bezpośrednią kontrolą natężenia przepływu i dokładnego miejsca irygacji.
• Elastyczność: Irygacja ręczna zapewnia elastyczność w dostosowywaniu przepływu irygacji w zależności od potrzeb podczas zabiegu. Operator może łatwo wstrzymać lub zwiększyć przepływ w razie potrzeby.

Systemy do irygacji mechanicznej różnią się w zależności od konkretnego fizjodyspensera i – jak już wspomniano – zostały zaprojektowane w celu umożliwienia mikrosilnikowi implantologicznemu optymalnego zarządzania strumieniem chłodzącym, utrzymując optymalną temperaturę frezarki i miejsca wszczepienia implantu.

Główne zalety to:

• Ciągłość: mechaniczne systemy irygacyjne są zaprojektowane tak, aby zapewnić stały i kontrolowany dopływ roztworu irygacyjnego przez cały czas trwania zabiegu. Mogą one utrzymywać ciągłe i stałe natężenie przepływu, co może być ważne w przypadku precyzyjnych i złożonych procedur chirurgicznych.
• Powtarzalność i standaryzacja: mechaniczne systemy irygacyjne nie tylko odciążają asystenta, ale także zapewniają stałą w każdych warunkach irygację miejsca implantacji.

Oba typy wężyków irygacyjnych to sterylne urządzenia jednorazowego użytku, przechowywane w medycznych opakowaniach typu blister, wyposażone w podwójne etykiety samoprzylepne, zapewniające wygodne zarządzanie identyfikowalnością.

Wybór między irygacją ręczną a mechaniczną w implantologii zależy od różnych czynników, w tym preferencji chirurga i złożoności zabiegu. Proste procedury implantologiczne mogą być odpowiednio zarządzane za pomocą ręcznej irygacji, natomiast złożone przypadki wymagające precyzji mogą skorzystać na ciągłości i automatyzacji zapewnianej przez mechaniczne systemy irygacyjne.

Istnieją dwa główne typy deflektorów mechanicznych: pojedyncza irygacja i podwójna irygacja. Te systemy irygacyjne służą do dostarczania płynów, zwykle sterylnych roztworów soli fizjologicznej, do miejsca zabiegu chirurgicznego podczas procedury implantacji. W dwudrożnych lub w podwójnych mechanicznych wężykach irygacyjnych znajduje się złącze Y, które umożliwia rozdzielenie przepływu roztworu soli fizjologicznej i umożliwia irygację wewnętrzną i zewnętrzną w razie potrzeby, przekształcając w ten sposób pojedynczą irygację w irygację podwójną. Metoda dwudrożna jest stosowana w niektórych kątnicach, które oprócz drogi wewnętrznej mają wydrążoną głowicę do irygacji zewnętrznej.

Oto główne różnice między pojedynczymi i podwójnymi systemami irygacji:

1. Pojedyncza irygacja: wykorzystuje pojedynczy wężyk irygacyjny, który dostarcza roztwór irygacyjny do miejsca zabiegu. Pojedynczy wężyk irygacyjny jest zazwyczaj podłączony do silnika implantu, który następnie dostarcza płyn do wiertła lub narzędzia chirurgicznego.

2. Podwójna irygacja: zastosowanie dwudrożnych mechanicznych wężyków irygacyjnych umożliwia korzystanie z dwóch oddzielnych wężyków irygacyjnych. Irygacja zewnętrzna zapewnia bezpośrednie chłodzenie powierzchni kości, irygacja wewnętrzna zapobiega przegrzaniu frezarki chirurgicznej w wyniku tarcia. Dwudrożne systemy irygacyjne zapewniają lepszą kontrolę i optymalizację dostarczania płynu. Chirurdzy mogą regulować natężenie przepływu każdego wężyka niezależnie, aby spełnić określone potrzeby zabiegu.

Podsumowując, wybór między jedno- a dwudrożnym systemem irygacji w chirurgii implantologicznej zależy od złożoności zabiegu i preferencji chirurga. Różne badania zalecają jednak stosowanie połączonego systemu irygacji wewnętrznej i zewnętrznej, aby zmaksymalizować efekt irygacji. Między innymi są to badania, które przeprowadził Gehrke i in. (2015), w których wykazał, że system z zewnętrzną i wewnętrzną irygacją jest bardziej skuteczny w zmniejszaniu wewnętrznego ciepła termicznego w bardziej konwencjonalnych sekwencjach wiercenia, nawet jeśli długość wiertła wzrasta.

Różne mechaniczne wężyki irygacyjne dostępne na rynku różnią się od siebie przekrojem pompy perystaltycznej, tj. końcówką podłączaną do mikrosilnika. W każdym mechanicznym wężyku irygacyjnym można jednak wyróżnić następujące elementy:

1. Perforator ułatwiający perforację korka worka fizjologicznego, wyposażony w filtr powietrza z systemem „otwórz/ zamknij” do zarządzania przepływem płynu.

2. Zacisk rolkowy umożliwiający regulację lub zatrzymanie przepływu za pomocą prostego gestu, poprzez zarządzanie natężeniem przepływu w zależności od potrzeb.

3. Silikonowy łącznik ułatwiający połączenie wężyka irygacyjnego z igłami chłodzącymi w różnych dostępnych na rynku prostnicach.

4. Kurek przyłączeniowy obecny w niektórych modelach, optymalizujący jednoczesne połączenie różnych aparatów rurowych i zapobiegający wyciekom płynu i stratom ciśnienia.

5. Elastyczna rurka PVC klasy medycznej optymalizująca połączenie i przepływ chłodzenia z worka do prostnicy.

6. Odcinek węża do pompy perystaltycznej, tj. odcinek węża do pompy perystaltycznej wykonany z miękkiego silikonu, który różni się w zależności od silników, na których zostanie zamontowany deflektor.

7. Mocowanie w kształcie litery S, służące do zmiany rozmieszczenia i mocowania wężyków łączących. Elementy te umożliwiają podłączenie wężyka irygacyjnego do rurki zasilającej prostnicę

8. Złącze Y służące do rozdzielania przepływu i umożliwiające w razie konieczności irygację wewnętrzną i zewnętrzną. Złącze może być używane do irygacji zewnętrznej i wewnętrznej, przekształcając irygację pojedynczą w podwójną.

Wybór pomiędzy różnymi wężykami irygacyjnymi w implantologii zależy od różnych czynników, w tym preferencji chirurga, złożoności zabiegu i dostępnego sprzętu. Proste procedury implantologiczne mogą być odpowiednio zarządzane za pomocą ręcznej irygacji, natomiast złożone przypadki wymagające precyzji mogą skorzystać na ciągłości przepływu i automatyzacji zapewnianej przez jedno- i dwudrożne mechaniczne systemy irygacyjne.

Ostatecznie ważne jest, aby stomatolodzy wybrali metodę irygacji, która najlepiej odpowiada ich konkretnym potrzebom i zapewnia bezpieczeństwo i powodzenie procedury implantacji.

Gehrke, S.A., Bettach, R., Taschieri, S., Boukhris, G., Corbella, S. & Del Fabbro, M. (2015) Temperature changes in cortical bone after implant site preparation using a single bur versus multiple drilling steps: an in vitro investigation. Clinical Implant Dentistry and Related Research 17: 700–707. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/cid.12172

Alevizakos V, Mitov G, von See C. Guided Implant Placement Using an Internally Cooling Surgical Template: A Technical Note. J Oral Implantol. 2020 Oct 1;46(5):533-535. doi: 10.1563/aaid-joi-D-19-00312. PMID: 32315423. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32315423/

Lavelle C, Wedgwood D. Effect of internal irrigation on frictional heat generated from bone drilling. J Oral Surg. 1980 Jul;38(7):499-503. PMID: 6929901. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6929901/

Timon, Charles & Keady, Conor. (2019). Thermal Osteonecrosis Caused by Bone Drilling in Orthopedic Surgery: A Literature Review. Cureus. 11. 10.7759/cureus.5226. https://www.researchgate.net/publication/334664460_Thermal_Osteonecrosis_Caused_by_Bone_Drilling_in_Orthopedic_Surgery_A_Literature_Review

27/10/2023